Związek fotografii z naszą pamięcią jest nader oczywisty. Fotografia może bowiem być traktowana jako pewien pretekst, jako „pusta ściana” (tabula rasa), która po „naświetleniu” staje się źródłem treści wcześniej niedostrzeganych. Tak więc obraz (w pamięci) jawi się zrazu jako pusty, zawierający owo NIC, które może jednak znaczyć wiele, jako że odsyła do źródeł tego obrazu, do jego wielorakich możliwości wypełniania tej „ściany” różną treścią, zależną zarówno od autora, jak i od jego odbiorcy. Każdy może tu wprojektować własne odczytania i wypełniać obraz odpowiednimi artefaktami, przedmiotami czy zastanymi ilustracjami – a więc tym wszystkim, co znalezione w perspektywie widzenia autora staje się jego własną ścianą odbioru rzeczywistości i stymulatorem pamięci.
I oto dochodzimy w tym projekcie do zderzenia dwóch obrazów, to jest do wyszukiwania na tych ścianach powiązanych z nimi przedmiotów, które się tam faktycznie znajdowały, ale które następnie mogły być intencjonalnie przez autorską ingerencję usuwane. Były to zatem obrazy wpierw fotografowane wprost, a w kolejnym ujęciu zmieniane; obrazy znalezione, a następnie odpowiednio zainscenizowane.
Michał Pietrzak jest świadomym artystą i wie, jakiego sztafażu potrzebuje dla oddania swych twórczych zamiarów. Będąc z wykształcenia także architektem, posiada umiejętność spostrzegania struktur mieszkalnych, kształtów budowli i ich wnętrz. Wpływa to na jego widzenie świata, to znaczy na zdolność selekcji i ograniczania (kadrowania) widoku, a więc wyboru takiej cząstki rzeczywistości, która jest adekwatna do jego autorskiej inwencji w obrazowaniu. Idea sprawcza jego prac (tej, jak i wielu wcześniejszych realizacji) jest swego rodzaju namysłem nad relacją części do całości, pustki do pełni, przestrzeni wolnej do tej ściśle zabudowanej itd. Pietrzak podąża drogą mentalnego konstruktora obiektów i ich wnętrz. Jego prace sytuują się w postkonceptualnej scenerii współczesnej twórczości, w tym aktywności opartej na nowych mediach i fotografii cyfrowej.
Projekt „Przemiany” oparty jest na zasadzie zderzenia kadru nasyconego wizualnymi detalami z pustką, przestawioną jako naga ściana wybranego wnętrza, znalezionego w obiektach pałacowo-mieszkalnych w Morawie, Gorzanowie i Sokołowsku. Autora interesują relacje między tym, co zastane (znalezione) w rzeczywistości, a zaprojektowaną pustką celowo oczyszczonej ściany. Zabieg ten sugeruje potencjalność odczytywania, do którego zmuszana jest nasza pamięć, w drugim kadrze pozbawionym detali. Fakty ujawnione w pierwszym obrazie stymulują pamięć, ale również umożliwiają powstanie dowolnych skojarzeń, które mogą ten kadr dopełnić. W ten sposób autor odnosi się do istoty sztuki fotografii i jej podstawowych funkcji: zapisu (śladu) pamięci zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej (kulturowej), a także stymulowania kreacyjnych zabiegów, które stanowią domenę wszelkich sztuk.
Fotografię można by nazwać „światłoczułą pamięcią” – co jest celną metaforą dla wielu dokumentalnych i kreacyjnych form aktywności w jej obszarze. Prace Michała Pietrzaka również mieszczą się w tej przestrzeni – a to za sprawą ich związku z architekturą, która bywała nazywana sztuką światła i cieni.
Michał Pietrzak – doktor sztuki. Absolwent Wydziału Grafiki i Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, Wyższego Studium Fotografii w Jeleniej Górze oraz Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. Laureat Nagrody im. prof. Witolda Skulicza Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie oraz Stypendium Województwa Dolnośląskiego. Wyróżniony w konkursie Nagroda Roku ZPAP Wrocław. Nagrodzony Odznaką Honorową „Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego”. Artysta, architekt, pedagog. Prezes Okręgu Dolnośląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików oraz członek Związku Polskich Artystów Plastyków. Swoją twórczość prezentował wielokrotnie w kraju i za granicą na wystawach indywidualnych i zbiorowych oraz w licznych publikacjach. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Stowarzyszenia Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie, Miasta Wrocławia oraz kolekcjach prywatnych. W swoich działaniach poszukuje swoistego rodzaju kompromisu pomiędzy czysto konceptualnymi a formalnymi środkami wyrazu wypowiedzi, między którymi stawia znak równości. Niejednokrotnie tworzy złożone, poliptyczne obiekty uzupełniane ruchomymi obrazami. Łącząc różne media nadaje obrazowi wysublimowaną wielowymiarowość w przestrzeni i czasie.
Tekst: Andrzej Saj
Zdjęcia: materiały autora wystawy
Michał Pietrzak | Przemiany
31.12.2024-02.02.2025
wernisaż: 16.01.2025 / 19:00
Kuratorka: Olena Matoshniuk
Galeria Fotografii ZPAF
ul. św. Marcina 4, Wrocławiu